Wystawy

Obraz miasta Kozienice na archiwalnych pocztówkach i fotografiach

Obraz miasta - Kozienice

na archiwalnych pocztówkach

i fotografiach

Na przestrzeni ostatnich lat rysuje się coraz większe zainteresowanie mieszkańców Kozienic dawnym wizerunkiem naszego miasta. Poszukiwane są archiwalne przedstawienia (fotografie, pocztówki) znaczących miejsc i obiektów, dziś często już nie istniejących. Zjawisko to coraz szerzej obejmuje młode pokolenie kozieniczan. Postępująca urbanizacja, będąca także skutkiem przemian w ostatnim okresie naszej historii, przyczyniła się do niemal zaniku dawnej substancji miejskiej – w pejzażu miasta zaznaczała się ona wyraźnie jeszcze w latach osiemdziesiątych XX w., dziś przetrwały zaledwie nikłe jej pozostałości. Starsi mieszkańcy „nie poznają" swojego miasta, młodym trudno wyobrazić sobie jego przeszłość. Tymczasem istnienie dawnej substancji architektonicznej, podlegającej powolnym przemianom, ma ogromny wpływ na poczucie tożsamości i identyfikacji z własnym miejscem zamieszkania, co widać choćby w przypadku miast posiadających tzw. starówki, zazwyczaj tłumnie oblegane w czasie wolnym, będące ulubionym miejscem spotkań. Istniejącą lukę w jakiejś mierze wypełnić może rekonstrukcja wyglądu miasta dokonana w oparciu o istniejące przekazy ikonograficzne oraz wiedzę o przedstawionych na nich miejscach. Będą to głównie fotografie, pocztówki oraz przedstawienia artystyczne- obrazy, rysunki.
W oparciu o ten materiał ikonograficzny zamierzamy zrealizować dawny obraz Kozienic. Pragniemy pokazać kolejne przemiany miasta w poszczególnych okresach jego dziejów. Posiadane materiały i źródła ikonograficzne zawężają chronologiczne ramy naszego projektu do lat 1900 – 2010.

Wystawa pod Patronatem Honorowym Burmistrza Gminy Kozienice Piotra Kozłowskiego.

Opracowanie merytortczne: Ewa Jaźwińska
Projekt i opracowanie graficzne: Sławomir Zawadzki
Materiały ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Kozienicach im. prof. Tomasza Mikockiego

Panorama Kozienic, w dali widoczna wieża kościoła p.w. Św. Krzyża. Karta pocztowa pochodzi z lat międzywojennych.

Widok z lotu ptaka na założenie pałacowe. W dali widoczne budynki nowo powstałej (1924 r. ) Państwowej Stadniny Koni oraz pola uprawne i fragment parku. Foto. przed 1939 r.

Najczęściej fotografowany i reprodukowany był okazały i reprezentacyjny gmach w mieście - pałac. Swój ostateczny wygląd zawdzięcza rodzinie generała Iwana Dehna, a zwłaszcza jego wnuczce Oldze von Larskiej. Ona sprowadziła do Kozienic francuskiego architekta Franciszka Arveuf'a, który przebudował pałac wraz z oficynami w modnym wówczas stylu renesansu francuskiego. Przebudowy dokonano w latach 1869 - 1900. Karta pocztowa pocz. XX w.

Widok pałacu od strony dziedzińca. Karta pocztowa, pocz. XX w.

Widok na pałac od strony alei wjazdowej. Po bokach widoczne fragmenty oficyn, prawej tzw. gościnnej i lewej - kuchennej.

Karta pocztowa, lata 20-te XX w.

Przedstawiona elewacja frontowa pałacu oraz fragment łącznika między fasadą a prawą oficyną. Karta pocztowa z 1939 r.

Pałac widoczny od strony placu Najświętszej Marii Panny. Do pałacu prowadziła brama wjazdowa, którą projektował Franciszek Arveuf. Karta pocztowa, pocz. XX w.

Lewa oficyna pałacowa tzw. kuchenna. Foto. K. Mróz, 1938 r.

Pałac, widok od strony ogrodu. Foto. K. Mróz, 1938 r.

Elewacja ogrodowa pałacu, z lewej strony widoczny łącznik między pałacem a prawą oficyną, z prawej strony fragment oranżerii. Foto. z kon. lat 30-tych XX w.

Ruiny pałacu po spaleniu we wrześniu 1939 r. Foto. ok. 1940 r.

Pomnik upamiętniający narodziny w Kozienicach króla Zygmunta Starego w 1467 r. Karta pocztowa, 1963 r.

Panorama parku. Foto. K. Mróz, 1938 r.

Nieistniejąca kaplica - mauzoleum , znajdowała się w parku przy niewielkim cmentarzu rodziny Dehnów. Foto. K. Mróz, 1938 r.

Plac Najświętszej Marii Panny. W latach 30-tych XX zmieniono nazwę na Plac Żwirki i Wigury. W głębi widoczna wieża kościoła pw. Św. Krzyża. Karta pocztowa, pocz. XX w.

Plac Najświętszej Marii Panny z figurą Matki Boskiej Łaskawej pochodzącą z 1909 r. Karta pocztowa, lata 20-te XX w.

Kościół pw. Św. Krzyża zdjęcie wykonano od strony placu Żwirki i Wigury. Foto. K. Mróz, 1937 r.

Panorama Kozienic, fotografia wykonana z wieży kościoła garnizonowego ( byłej cerkwi )Widoczne skrzyżowanie ulic Warszawskiej z Maciejowicką. W głębi widoczny jest kozienicki pałac i park. Karta pocztowa, lata 20-te XX w.

Ulica Warszawska była jedną z głównych ulic miasta. W 1939 roku nazwę ulicy zmieniono na POW ( Polskiej Organizacji Wojskowej ). Zaczynała się od ulicy Radomskiej, a kończyła na przedmieściach przy drodze prowadzącej do Obozu Przysposobienia Wojskowego. Karta pocztowa, okres I wojny światowej.

Przedstawione jest skrzyżowanie ulic Warszawskiej z Saperną ( później Al. 3 Maja ). Karta pocztowa pochodzi z pocz. XX w.

Kościół szkolny ( dawniej garnizonowy ) przy ulicy Warszawskiej. W latach 1905 - 1906 na przedmieściach Kozienic wybudowano cerkiew pw. Opieki Matki Boskiej dla stacjonującego w mieście 25 Smoleńskiego Pułku Piechoty. W czasie I wojny światowej, kiedy w Kozienicach stacjonowała Komenda Grupy Legionów Polskich płk. Z. Zielińskiego, byłą cerkiew konsekrowano w 1916 roku na kościół garnizonowy pw. NPM Królowej Korony Polskiej. W okresie międzywojennym świątynia pełniła funkcję kościoła szkolnego. W 1938 roku podjęta została decyzja rozebrania kościoła. Karta pocztowa, lata 30-te XX w.

Skrzyżowanie ulicy Warszawskiej z ulicą H. Sienkiewicza ( dawniej Proboszczowska ). W tle widać wieże kościoła szkolnego. Foto. lata 30-te XX w.

Jedno z najstarszych zdjęć Kozienic wykonane prawdopodobnie przed 1910 r. Przedstawia ulicę Lubelską od strony mostu na Zagożdżonce. Fotoreprodukcja.

Ulica Lubelska, zdjęcie wykonane od skrzyżowania ulic Radomskiej i Warszawskiej. Po obu stronach ulicy zabudowa zwarta murowana. Budynek pierwszy z prawej to hotel Wiktoria, na piętrze mieściły się pokoje hotelowe, a na parterze restauracja. Karta pocztowa pocz. XX w.

Ulica Lubelska zniszczona w wyniku ostrzału artylerii rosyjskiej w czasie I wojny światowej. Fotografia wykonana tuż przed mostem na Zagożdżące. Karta pocztowa z okresu I wojny światowej.

Koszary i młyn przy ulicy Lubelskiej. Na pierwszym planie pokazany jest młyn wodny, a za nim parterowy budynek, w którym do 1910 roku mieściły się koszary 25 Smoleńskiego Pułku Piechoty. Kiedy w 1915 roku do Kozienic przybyła Komenda Grupy Legionów Polskich część legionistów została zakwaterowana w tych koszarach. Karta pocztowa, okres I wojny światowej.

Stary młyn przy ulicy Lubelskiej. Foto. K. Mróz, 1938 r.

Kaplica pw. św. Aleksandra przy ulicy Lubelskiej. Foto. K. Mróz, 1938 r.

Centrum miasta. Tu krzyżowały się trzy główne ulice: Radomska, Warszawska i Lubelska. Ten układ zachował się do czasów nam współczesnych. Ulica Radomska była jedną z najdłuższych i najruchliwszych ulic w Kozienicach. W 1928 roku w 10 rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości zmieniono jej nazwę na 11 Listopada. Po II wojnie światowej powrócono do pierwotnej nazwy. Karta pocztowa, kon. lat 20-tych XX w.

Szpital Legionów Polskich zlokalizowano przy ulicy Radomskiej. Na potrzeby żołnierzy zorganizowano w mieście szpital, w którym leczono chorych i rannych legionistów. Karta pocztowa, po 1915 r.

Skrzyżowanie ulic Radomskiej z Głowaczowską. Foto. K. Mróz, 1937 r.

Szkoła Podstawowa nr 1 przy ulicy Radomskiej. Widok od strony ul. T. Kościuszki. Foto. K. Mróz, 1937 r.

Aleja 3 Maja. Jedna ze starszych ulic w mieście. Do 1918 r. nazywała się Saperna, po odzyskaniu niepodległości nazwę zmieniono na Al.3 Maja, a po II wojnie światowej nadano jej nazwę Jana Kochanowskiego. Przedstawiony jest jeden z ładniejszych jej odcinków od ulicy Warszawskiej w stronę Brzóskiej. Karta pocztowa, lata 30-te XX w.

Aleja 3 Maja. Zdjęcie wykonane od ulicy Brzóskiej w stronę ulicy Warszawskiej
Foto. K. Mróz, 1938 r.

Nieistniejące domy przy Al. 3 Maja. Foto. K. Mróz, 1938r.

Budynek plebanii. Foto. K. Mróz, 1938 r.

Aleja Franciszka Józefa. Kilkakrotnie zmieniano jej nazwę: Aleja, Aleja Franciszka Józefa. Łączyła ulicę Brzóska z Warszawską. Od 1936 r. nazywała się Aleja Józefa Piłsudskiego, a po II wojnie Aleja 1 Maja. Przez rok miała tu swoją siedzibę Komenda Grupy Legionów Polskich. W parterowym budynku z gankiem w okresie międzywojennym mieścił się Magistrat miasta Kozienice. Karta pocztowa, 1916 r.

Aleja Franciszka Józefa. Jedna z ładniejszych ulic po obu stronach wysadzana drzewami, choć krótka tętniła życiem w okresie międzywojennym. W jej parterowych domach mieściły się sklepy z różnym asortymentem, których właścicielami byli Polacy i Żydzi. Była tu też cukiernia i restauracja. Karta pocztowa, okr. I wojny światowej.

Aleja Józefa Piłsudskiego, fotografia wykonana od strony ulicy Brzóskiej, z lewej strony widoczny jest drewniany budynek w którym mieściła się Komenda Grupy Legionów Polskich pułkownika Zygmunta Zielińskiego. Karta pocztowa, lata 30-te XX w.

Aleja Józefa Piłsudskiego. Zdjęcie wykonane wczesną wiosną, toteż dobrze widać zabudowę ulicy. Jej perspektywę zamyka kościół pw. Św. Krzyża, po lewej stronie widoczny jest budynek kozienickiego Magistratu a po prawej stronie znajdują się drewniane jatki stojące przy placu, gdzie odbywał się handel miejski. Obecnie to Plac 15 Stycznia. Karta pocztowa lata 30-te XX w.

Ambulatorium Św. Józefa przy ulicy Brzóskiej. Nazwa ulicy pochodzi od gościńca, który prowadził do Brzózy. Na początku lat 30-tych XX w. nadano jej imię Bronisława Pierackiego ( legionisty, działacza politycznego ). W czasie okupacji zmieniono nazwę na Kloster Strasse, po wyzwoleniu przez krótki okres powrócono do poprzedniej nazwy, po czym nazwano ją ulicą Pokoju. Obecnie nosi nazwę Konstytucji 3 Maja. Widoczne jest założenie klasztorne Sióstr Franciszkanek od Cierpiących. Przy klasztorze działało Ambulatorium p.w. Św. Józefa w którym pracowały siostry niosąc pomoc potrzebującym. Karta pocztowa, lata 30-te XX w.

Ulica Kościelna, jedna z najstarszych ulic Kozienic. Prowadziła ona do drewnianego kościoła który znajdował się w parku. W 1935 roku zmieniono jej nazwę na Targowa. W każdy czwartek na ulicy odbywał się targ, ulica tętniła jarmarcznym życiem. Obecnie ulica nosi nazwę Batalionów Chłopskich.

Przy studni. Foto. K. Mróz, 1938 r.

Widok na stare Piaski, Foto. K. Mróz, 1937 r.

Dumą miasta była powstała w 1924 roku Państwowa Stadnina Koni, znana z hodowli koni pełnej krwi angielskiej - folblutów. Karta pocztowa z ok. 1930 r.

Widok na Jezioro Kozienickie . Foto. K. Mróz, 1938 r.

Jezioro Kozienickie. Karty poczt., lata 30-te XX w.